Vorig jaar, in juni 2019, kondigde Facebook aan te komen met een eigen cryptomunt, de Libra, vergelijkbaar met cryptomunten als Bitcoin, Monero en Ethereum. Nu, in maart 2020, heeft Facebook onder grote druk besloten de plannen voor de Libra te wijzigen en (ook) te werken met bestaande cryptovaluta. Een terechte knieval?
Inleiding
Vorig jaar, in juni 2019, kondigde Facebook aan te komen met een eigen cryptomunt, de Libra, vergelijkbaar met cryptomunten als Bitcoin, Monero en Ethereum.[1] Van Europa tot de Verenigde Staten waren politici en centrale bankiers unaniem in hun oordeel dat dit tegengehouden moest worden. Maar deze politici en centrale bankiers hebben boter op hun hoofd, want ze hebben cryptomunten jarenlang zoveel mogelijk genegeerd, in plaats van ze aan regulier financieel toezicht te onderwerpen. Nu, in maart 2020, heeft Facebook onder grote druk besloten de plannen voor de Libra te wijzigen en (ook) te gaan werken met bestaande cryptovaluta.[2]
Het komt weinig voor, maar in de Verenigde Staten waren Republikeinen en Democraten eensgezind: de Libra, de nieuwe munt van Facebook moet verboden worden. Geen ‘in Zuck we trust’ op geld. Ook in Europa wil men er niet aan. Tal van redenen worden opgevoerd, zoals risico’s op witwassen van crimineel geld, terrorismefinanciering, een nieuwe bankencrisis, ondermijning van de dollar en de euro, zorgen over privacy en wantrouwen jegens Facebook. Een deel van die zorgen is terecht, een deel is onterecht, maar een verbod is (nog steeds) niet de beste oplossing.
Crytomunten en witwassen
Het risico op witwassen van crimineel geld en terrorismefinanciering is een reëel, maar niet ontzettend groot risico. Cryptomunten zijn deels (niet helemaal) anoniem en dat kan handig zijn om de criminele herkomst of terroristische bestemming van geldstromen te verhullen. Bitcoins worden steeds vaker gebruikt door criminelen bij witwassen, maar het is best lastig dit helemaal anoniem te houden.[3] Volgens Europol vindt het overgrote deel van witwassen nog steeds plaats via contant geld.[4] Een verbod op cryptomunten kan witwassen en terrorismefinanciering tegengaan, maar het is een druppel op een gloeiende plaat en het helpt meteen de innovatieve en economische kansen van cryptomunten om zeep.
Cryptomunten en het bancaire stelsel
Cryptomunten kunnen inderdaad het bancaire stelsel en nationale munten zoals de dollar en de euro ondermijnen. Omdat deze betalingen niet via banken lopen, verliezen die marktaandeel en centrale banken kunnen lastiger toezicht houden en ingrijpen op bijvoorbeeld volatiele koersen. Maar cryptomunten bieden ook innovatieve en economische kansen, zoals een snel en goedkoop internationaal betalingsverkeer. Waar banken soms wel 24 uur of meer nodig hebben om internationale transacties goed te keuren, duurt dat met cryptomunten hooguit tien minuten, vaak nog veel korter. Voor internationale transacties rekenen banken aanzienlijke bedragen, terwijl dat met cryptomunten gratis is. In sommige niet-Westerse landen zijn de banken nog traag, met beperkte openingstijden en heel veel formulieren, terwijl voor cryptomunten slechts een telefoon of laptop met een internetverbinding nodig is.
Kortom, cryptomunten kunnen in bepaalde opzichten uitstekend concurreren met banken en nationale valuta. Het laat vooral zien dat politici en centrale bankiers gevestigde belangen verdedigen. Een verbod op cryptomunten helpt daarbij, maar is niet in het belang van de consument of burger. Een veel beter alternatief is het omarmen van cryptomunten en het reguleren ervan, zodat ze de stabiliteit van het bancaire en monetaire systeem niet ondermijnen. Dat hoeft niet via een verbod, maar kan ook via de gewone spelregels (zoals bankvergunningen, fraudebestrijdingsmaatregelen, liquiditeitsbepalingen, etc.) van de toezichthouders, zoals in Nederland De Nederlandse Bank (DNB) en de Autoriteit Financiële Markten (AFM).
Cryptomunten en privacy
Zorgen over privacy en wantrouwen jegens Facebook lijken vooral gelegenheidsargumenten. Cryptomunten zijn deels anoniem, hetgeen de privacy juist bevordert. Uiteraard genereert het gebruik van cryptomunten veel gevoelige transactiegegevens, maar dat doen reguliere geldstromen bij banken ook. Facebook heeft door het Cambridge Analytica schandaal[5] een gedeukte reputatie (en terecht), maar banken die willen adverteren op basis van betaalverkeer van hun klanten[6] zijn net zo commercieel en even ongevoelig voor de privacy van hun klanten.
Verbod op cryptomunten: een slecht idee
Ondanks alle verontwaardiging is een verbod op cryptomunten, en dus ook die van Facebook, geen goed idee. Bovendien zijn cryptomunten niet tegen te houden – een verbod zal hooguit zorgen voor een verschuiving naar andere jurisdicties of het ondergronds gaan van cryptomunten. China experimenteert met allerlei verboden, maar dat zet een rem op financiële en technologische innovatie. Landen als Zwitserland en Australië omarmen juist de ontwikkelingen en leiden cryptomunten in goede banen door vergevorderde en gedetailleerde regelgeving, bijvoorbeeld op het gebied van klantidentificatie, vergunningen en registratieplichten.[7] In die landen is het doel niet het inperken van cryptomunten, maar het bevorderen van innovatie. In Nederland vallen cryptomunten buiten het financiële toezicht, omdat het geen geld is volgens de Wet op het financieel toezicht. Om de genoemde problemen tegen te gaan, zou dat wel moeten, want cryptomunten zijn gewoon geld: als het eruit ziet als een eend, zwemt als een eend en kwaakt als een eend, dan is het waarschijnlijk gewoon een eend.
Eindnoten
1. Paul, K. (2019) Libra: Facebook launches cryptocurrency in bid to shake up global finance, The Guardian, 18 June 2019.
2. Statt, N. (2020) Facebook is shifting its Libra cryptocurrency plans after intense regulatory pressure, The Verge, 3 March 2020.
3. Oerlemans J.J., Custers B.H.M., Pool R.L.D. & Cornelisse R. (2016), Cybercrime en witwassen: bitcoins, online dienstverleners en andere witwasmethoden bij banking malware en ransomware. Onderzoek en beleid WODC no. 319. Meppel: Boom Criminologie.
4. Europol (2015) Why is cash still king? Den Haag: Europol Police Office.
5. The Cambridge Analytica Files, The Guardian.
6. Verhagen, L., en Waarlo, N. (2019) Uw betaalgegevens gebruiken voor aanbiedingen? Dat doen veel banken allang, Volkskrant, 3 juli 2019.
7. Overwater L.J. & Custers B.H.M. (2018), De regulering van Initial Coin Offerings en cryptocurrencies: een vergelijking van verschillende landen, Computerrecht 2018(5): 260-270.